Bia hơi là gì: Lịch sử và phong cách bia hơi Việt Nam

41

Bia hơi là một nét văn hóa rất riêng và gần gũi của người Việt Nam. Hình ảnh những chiếc ghế nhựa thấp trên vỉa hè, tiếng ly bia chạm nhau leng keng và những câu chuyện rôm rả là một phần không thể thiếu trong đời sống. Mời bạn cùng Thắng Mê Bia tìm hiểu ngay về nét văn hóa này nhé.

Bia hơi là gì

Bia hơi là một loại bia tươi, không trải qua quá trình thanh trùng (diệt khuẩn bằng nhiệt độ cao) và được tiêu thụ trực tiếp từ thùng chứa, thường là các keg hoặc bom bia. Đây là một nét văn hóa đặc trưng của Việt Nam, đặc biệt là ở miền Bắc, và được yêu thích nhờ hương vị tươi mới và giá thành phải chăng.

Bia hơi là một loại bia tươi phổ biến tại Việt Nam, đặc biệt là ở Hà Nội, được biết đến với hương vị nhẹ, dễ uống và giá thành rẻ. Đây là dòng bia không sử dụng chất bảo quản, được sản xuất theo quy trình lên men ngắn và tiêu thụ nhanh chóng sau khi ủ.

Nhiều người thường nhầm lẫn giữa bia hơi và bia tươi. Mặc dù cả hai đều là bia không qua thanh trùng, nhưng chúng có một số khác biệt nhỏ:

• Bia tươi (Draft Beer) là thuật ngữ rộng hơn, chỉ chung các loại bia được rót trực tiếp từ thùng ra. Bia tươi có thể bao gồm cả các loại bia thủ công có nồng độ cồn và hương vị đa dạng hơn.
• Bia hơi là một phong cách bia tươi đặc trưng của Việt Nam, nổi bật với hương vị nhẹ, giá rẻ và được sản xuất để tiêu thụ ngay lập tức.

Đặc điểm của bia hơi

• Nồng độ cồn thấp: thường chỉ 3–4% ABV → dễ uống, phù hợp ngồi nhậu dài.
• Màu sắc: vàng nhạt, trong.
• Bọt: mịn, nhanh tan, không dày và bền như bia công nghiệp.
• Hương vị: nhẹ, tươi mát, hơi nhạt, ít đắng → hợp với đại đa số người Việt.
• Giá rẻ: chỉ từ 7.000 – 15.000đ/cốc, nên được xem là “bia bình dân quốc dân”.

Nguồn gốc lịch sử của bia hơi

1. Thời Pháp thuộc (cuối thế kỷ 19 – đầu thế kỷ 20)

• Năm 1890, người Pháp thành lập Nhà máy bia Hommel tại Hà Nội (tiền thân của Nhà máy Bia Hà Nội – Habeco sau này).

• Ban đầu chỉ phục vụ bia theo phong cách châu Âu (lager, pilsner), dành cho giới quan chức và người Pháp.

• Người Việt lúc đó chưa quen với bia, chủ yếu uống rượu gạo và rượu nếp.

2. Sau 1954 – Bia hơi trở thành “quốc dân”

• Sau khi tiếp quản Hà Nội, Nhà máy bia Hà Nội được tiếp quản và phát triển theo hướng sản xuất bia tươi giá rẻ cho đại chúng.

• Do hạn chế về kỹ thuật bảo quản và chi phí, nhà máy sản xuất loại bia tươi không thanh trùng, phải uống ngay trong ngày.

• Loại bia này được gọi là “bia hơi” (khác với bia chai/lon công nghiệp).

• Từ đây, hình ảnh “quán bia hơi Hà Nội” gắn liền với đời sống thường nhật, từ công nhân, trí thức, đến cán bộ.

3. Thập niên 1980–2000: Bia hơi bùng nổ

• Giai đoạn bao cấp: bia hơi là thức uống hiếm, nhiều khi phải có “tem phiếu” mới được uống.

• Sau Đổi Mới (1986), kinh tế phát triển, bia hơi nở rộ thành một văn hóa nhậu bình dân ở miền Bắc.

• Các quán bia hơi vỉa hè mọc lên khắp nơi, đặc biệt ở Hà Nội.

4. Ngày nay

• Bia hơi vẫn tồn tại song song với bia công nghiệp (Heineken, Tiger, Bia Hà Nội, Sài Gòn…).

• Được xem là đặc sản Hà Nội, gắn liền với hình ảnh ghế nhựa, cốc thủy tinh vại, lạc rang muối.

• Khách du lịch nước ngoài thường tìm đến để trải nghiệm “một phần văn hóa đường phố Việt Nam”.

Không chỉ là đồ uống, bia hơi đã trở thành biểu tượng văn hóa của sự gần gũi, bình dân và cộng đồng.

Có câu vui: “Ở Hà Nội, không uống bia hơi thì coi như chưa thật sự sống ở Hà Nội”.

• HABECO (Tổng công ty Bia – Rượu – Nước giải khát Hà Nội) là đơn vị sản xuất bia hơi lớn nhất cả nước, với sản lượng lên tới 50 triệu lít/năm sau khi nâng cấp dây chuyền
• Các cơ sở sản xuất bia hơi địa phương (quy mô nhỏ) thường đạt sản lượng từ 300 – 6.000 lít/ngày, chủ yếu phục vụ tiêu dùng nội bộ hoặc khu vực lân cận

Bia hơi – Văn hóa đặc trưng của người Việt

• Không giống bia lon hay bia chai, bia hơi được phân phối trong thùng inox (keg), uống ngay tại quán, không để lâu.
• Những quán bia hơi vỉa hè, bàn ghế nhựa, đĩa lạc rang, nem chua… đã trở thành hình ảnh quen thuộc, gắn liền với đời sống công sở, sinh viên, người lao động.
• Bia hơi không chỉ là đồ uống, mà là nơi giao tiếp, chia sẻ, kết nối – một nét văn hóa rất riêng của Việt Nam.

So sánh bia hơi với bia công nghiệp

Cách lưu trữ/bảo quản bia hơi

Bia hơi không được thanh trùng nên rất dễ bị hỏng nếu không được bảo quản đúng cách.

• Nhiệt độ: Bia hơi phải luôn được giữ lạnh. Nhiệt độ lý tưởng để bảo quản bia hơi là từ 2°C đến 4°C. Nhiệt độ này giúp ức chế sự phát triển của vi khuẩn, giữ cho bia luôn tươi mới và không bị chua.
• Bảo quản trong thùng kín: Bia hơi được đựng trong các keg (thùng chứa) chuyên dụng, được làm từ thép không gỉ. Các thùng này phải luôn kín khí để ngăn oxy tiếp xúc với bia. Oxy là nguyên nhân chính làm bia bị oxy hóa, dẫn đến mất hương vị và nhanh hỏng.
• Sử dụng khí nén: Bia được đẩy ra khỏi keg bằng khí nén, thường là CO2 hoặc hỗn hợp CO2 và Nitơ. Việc sử dụng khí nén không chỉ giúp bia được rót ra dễ dàng mà còn giữ áp suất bên trong thùng, bảo vệ bia khỏi oxy và duy trì độ bão hòa carbon dioxide.
• Hạn sử dụng: Bia hơi có hạn sử dụng rất ngắn, thường chỉ từ 3 đến 5 ngày sau khi mở thùng. Việc tiêu thụ bia trong khoảng thời gian này là bắt buộc để đảm bảo chất lượng tốt nhất.

Phong cách phục vụ bia hơi

• Ly sạch: Ly đựng bia phải được rửa sạch hoàn toàn để tránh làm ảnh hưởng đến hương vị và bọt bia. Một chiếc ly được làm lạnh trước khi rót bia sẽ giúp giữ nhiệt độ của bia lâu hơn.

• Nhiệt độ phục vụ: Bia hơi ngon nhất khi được phục vụ ở nhiệt độ từ 2°C đến 5°C. Nếu quá lạnh, hương vị của bia sẽ bị “tê liệt”; nếu quá ấm, bia sẽ có vị nhạt và không còn sảng khoái.
• Kỹ thuật rót: Rót bia đúng cách cũng là một nghệ thuật.
  • Giữ ly nghiêng: Giữ ly nghiêng một góc 45 độ, rót bia vào thành ly để dòng chảy nhẹ nhàng, tránh tạo quá nhiều bọt.
  • Thẳng ly dần dần: Khi ly đã đầy khoảng 2/3, từ từ dựng ly thẳng đứng để tạo một lớp bọt vừa phải. Lớp bọt này không chỉ giúp giữ hương thơm mà còn ngăn cản oxy tiếp xúc trực tiếp với bia.

Bia hơi không chỉ đơn thuần là một sản phẩm bia, mà còn là một phần không thể thiếu trong đời sống xã hội và văn hóa ẩm thực Việt Nam. Mặc dù phải đối mặt với sự cạnh tranh từ các loại bia đóng chai và bia thủ công, bia hơi vẫn giữ được vị trí đặc biệt nhờ vào hương vị tươi mát, giá cả phải chăng và nét văn hóa độc đáo mà nó mang lại.